برگ برنده ایران در زمان تحریم نفتی
به گزارش هم قلم به نقل از تسنیم، میدان مشترک گازی پارس جنوبی ــ گنبد شمالی که یکی از بزرگترین میادین گازی جهان محسوب می‌شود، 8 درصد ذخایر گازی جهان را در دل خود دارد. ایران برای بهره‌گیری از ذخایر گازی این میدان عظیم، ابتدا دست به دامان شرکتهای خارجی شد چرا که در سال 1376 که توسعه این میدان مشترک در سمت ایران آغاز شد، پیمانکاران ایرانی توان اجرا و توسعه مگاپروژه‌های گازی به‌ابعاد فازهای پارس جنوبی را نداشتند. در مجموعه وزارت نفت در آن سالها تصمیم بر آن شد که شرکتهای ایرانی با الگوبرداری از کار شرکتهای خارجی، حضور خود در مگاپروژه‌های گازی را آغاز کنند، ازاین‌رو کار توسعه فاز یک پارس جنوبی به شرکت ایرانی تازه‌تأسیس پتروپارس واگذار شد. طرح توسعه فاز ١ میدان گازی پارس جنوبی در دی ماه ١٣٧٧ توسط شرکت نفت و گاز پارس (POGC) و در قالب یک قرارداد بیع متقابل (Buy Back) به شرکت ایرانی پتروپارس واگذار شد. این شرکت با دراختیار گرفتن نقشه‌های تهیه‌شده برای توسعه فازهای 2 و 3 و شروع به کپی‌برداری از کنسرسیوم توتال، گازپروم، پتروناس، و با مهندسی معکوس و کسب تجربه، شروع به کار کرد.
پس از آنکه سه سال از تجربه کار شرکت پتروپارس در فاز اول می‌گذشت و در حالی که توسعه این فاز به نیمه راه رسیده بود، در میانه سال ۱۳۷۹ عملیات توسعه فازهای ۴ و ۵ به کنسرسیوم متشکل از شرکتهای انی ایتالیا، پتروپارس ایران و نیکوی ایران واگذار شد.
شرکتهای پتروپارس و نیکو در مجموع سهمی ۴۰درصدی در قرارداد توسعه‌ای این فاز داشتند اما تجارب پتروپارس در فاز اول نشان می‌داد که نیاز است شرکتهای ایرانی با حضور کنار شرکتهای بزرگ نفتی، برخی ریزه‌کاری‌های لازم را از طراحی تا اجرا فرا گیرند.
شرکت نیکو، دیگر شرکت ایرانی بود که کنار شرکت پتروپارس ایران، کسب تجربه در مگاپروژه‌های گازی را در فازهای ۴ و ۵ آغاز کرد. این رویه که شرکتهای ایرانی بیشتری بتوانند به کسب تجربه در مگاپروژه‌های گازی اقدام کرده و در سالهای آینده بتوانند با اتکا به دانش کسب‌شده، توسعه پارس جنوبی را خود در دست بگیرند، سرلوحه توسعه فازهای بعدی قرار گرفت به‌طوری که در سال ۱۳۸۱، توسعه فازهای ۹ و ۱۰ به کنسرسیومی متشکل از شرکت GS کره جنوبی، شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت OIEC و شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران IOEC رسید.
طرح توسعه فاز ۱۲ به‌منظور ایجاد ظرفیت برداشت روزانه معادل سه فاز استاندارد از مخزن پارس جنوبی طراحی و در سال ۱۳۸۴ به‌روش بیع متقابل به شرکت پتروپارس واگذار شد. این شرکت ایرانی تجارب خود از پروژه‌های قبلی را به این پروژه مهم آورد و کار توسعه را آغاز کرد.
سال ۱۳۸۵ شاهد آغاز توسعه دو پروژه مهم شامل پروژه توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ و پروژه توسعه فازهای ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی با تکیه بر توان داخلی و اعتماد به توان پیمانکاران ایرانی بودیم و رفته رفته شرکتهای ایرانی جدیدی کنار شرکتهای قدیمی‌تری چون پتروپارس با تجاربی که از سایر پروژه‌های بزرگ صنعتی در کشور داشتند به جمع شرکتهای فعال ایرانی در مگاپروژه‌های پارس جنوبی پیوستند.
در پروژه فازهای ۱۵ و ۱۶ کنسرسیومی متشکل از شرکتهای آریا نفت شهاب، مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران، صف و ایزوایکو کار را در دست گرفت و بعدها قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) نیز به این پروژه اضافه شد و رهبری کنسرسیوم را به‌عهده گرفت. در پروژه فازهای ۱۷ و ۱۸ نیز کنسرسیومی متشکل از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران، شرکت ملی حفاری ایران، شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت و شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) کار توسعه را در دست گرفتند.
در میانه سال ۱۳۸۹، در عزمی از سوی دولت وقت پروژه کلانی در پارس جنوبی آغاز شد که معروف به توسعه فازهای ۳۵ماهه پارس جنوبی شد. در این طرح، اجرای پروژه فاز ۱۴ با واگذاری به کنسرسیومی متشکل از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، شرکت مدیریت طرحهای صنعتی ایران، شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران، شرکت ملی حفاری ایران، شرکت مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران، شرکت مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران (مپنا)، شرکت پایندان و شرکت ماشین‌سازی اراک، اجرای پروژه فاز ۱۳ با واگذاری به کنسرسیومی متشکل از شرکت پتروپایدار ایرانیان، شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) و شرکت مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران (گروه مپنا)، اجرای پروژه فاز ۱۹ با واگذاری به کنسرسیوم شرکتهای پتروپارس، پتروپارس ایران و مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران، اجرای پروژه فازهای ۲۰ و ۲۱ با واگذاری به کنسرسیومی متشکل از شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت ایران OIEC و شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران و اجرای پروژه فازهای ۲۲، ۲۳ و ۲۴ با واگذاری به شرکت پتروسینا آریا و شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) آغاز شد. اگرچه هیچ کدام از این پروژه‌ها موفق به تکمیل در زمان ۳۵ماهه نشدند اما با درصد‌های مختلف پیشرفت، در سالهای بعد مسیر تکمیل شدن و رسیدن به بهره‌برداری را طی کردند. در این راستا، رفته رفته فازهای ۱۲ و ۱۵ و ۱۶ به مدار بهره‌برداری وارد شدند و در سال ۱۳۹۵ ظرفیت تولید گاز ایران از میدان مشترک پارس جنوبی به ۴۵۳ میلیون مترمکعب رسید.
توسعه در پارس جنوبی با سرعت ادامه یافت و با بهره‌برداری از فازهای ۱۷ و ۱۸، ۱۹ و ۲۰ و ۲۱ در سال ۹۶ به رکورد تولید ۵۷۰ میلیون مترمکعب در روز رسیدیم و طی ۴ سال (از سال ۹۲ تا ۹۶) با تکمیل این فازها، ظرفیت تولید گاز کشور از پارس جنوبی دو برابر شد.
در ادامه با بهره‌برداری از سکوهای A و C فاز ۱۴ در سال جاری ظرفیت تولید گاز ایران از این مخزن مشترک به ۶۱۰ میلیون مترمکعب در روز رسید و موفق شدیم در میزان تولید روزانه، قطر را پشت سر بگذاریم.
رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: همکاری شرکتهای ایرانی با شرکتهای خارجی در سالهای اولیه توسعه پارس جنوبی و سپس اعتماد به پیمانکاران داخلی در سالهای تحریم مسیری بود که منجر به رشد توان علمی و فنی شرکتهای ایرانی شد و بدون شک برای ادامه مسیر توسعه صنعت نفت و گاز کشور، استفاده از این توان، برگ برنده کشور است.
شرکتهای ایرانی برای نخستین بار در پروژه‌های پارس جنوبی بود که حفاری اکتشافی و تولیدی در اعماق دریا را کنار شرکتهای اروپایی انجام دادند و بعد از آن با تکیه بر توان داخلی به حفاری چاههای جدید اکتشافی، توصیفی و تولیدی در بخش‌های مختلف پارس جنوبی پرداختند. لوله‌گذاری دریایی فازهای نخست توسعه‌ای پارس جنوبی توسط شرکتهای اروپایی انجام شد اما امروزه شاهد بهره‌برداری از فازهایی هستیم که صفر تا صد لوله‌گذاری دریایی آن توسط شرکتهای ایرانی انجام شده و حتی در این پروژه‌ها رکوردهایی جدید با نام شرکتهای ایرانی به‌ثبت رسیده است.